Một con pokemon hoang dã trong tự nhiên. Nguồn ảnh: Forbes

Sự biến đổi của Pokémon là hoàn toàn khác biệt so với sự tiến hóa của các loài sinh vật trong tự nhiên.

Như vậy, “tiến hóa” trong thực tế là gì?

Trong sinh học, tiến hóa là sự thay đổi đặc tính di truyền của một quần thể sinh học qua những thế hệ nối tiếp nhau. Các quá trình tiến hóa làm nảy sinh sự đa dạng ở mọi mức độ tổ chức sinh học bao gồm loài, các cá thể sinh vật và cả các phân tử như ADN và protein.

Nhiều người không hiểu đúng bản chất của sự tiến hóa. Và họ cũng không nhận ra rằng tất cả các tính chất của những sinh vật sống đang hiện hữu ở hiện tại đều là sự thích nghi với môi trường quá khứ từ rất xa xưa của chúng.

Một trong những lý thuyết sai lầm phổ biến là sự tiến hóa xảy ra ở phạm vi cá thể. Trong khi đó, thực tế sự tiến hóa xảy ra ở mức độ quần thể và kéo dài trong một khoảng thời gian rất lâu.

Khi chúng ta quan sát từ một điểm nhất định trong dòng chảy thời gian, chúng ta chỉ thấy được sự thay đổi diễn ra ở một loài duy nhất chứ không phải là một nhóm loài. Điều này đã khiến cho nhiều người có suy nghĩ rằng con người là sự tiến hóa từ loài khỉ. Đây là một khái niệm sai lầm vì con người và khỉ (nhóm linh trưởng riêng biệt) có chung tổ tiên cách đây 25 triệu năm.

Và khi đó, trò chơi Pokémon lại khiến cho quan niệm sai lầm rằng sự tiến hóa là một quá trình xảy ra ở phạm vi cá nhân càng trầm trọng thêm.

Chính trong trò chơi Pokémon cũng có những sự mâu thuẫn. Mỗi con thú đều được gọi là một chủng loài riêng biệt và chỉ một số ít chúng có liên hệ với nhau bằng một khái niệm là “tiến hóa gia đình", ví dụ như giữa Pikachu và Raichu. Tức trong Pokémon, tiến hóa chỉ sự thăng cấp và trưởng thành của chính một cá thể biến thành một cá thể cao cấp hơn ngay trong một đời. Điều này là hoàn toàn phản khoa học.

Ngoài những mối nguy hại sâu xa, Pokemon Go đã tạo ra những tác hại cụ thể và thực tế chỉ trong khoảng thời gian ngắn sau khi ra mắt.

Những tình huống oái oăm mà người chơi Pokemon Go gặp phải bắt nguồn từ việc game trực tuyến này ứng dụng công nghệ thực tế ảo, cho phép người chơi tương tác và trải nghiệm ngay ngoài đời thực. Tựa game thực tế ảo trên di động này đã vô tình dính líu đến các vụ cướp có vũ trang, việc phát hiện một xác chết và vô số trường hợp vi phạm luật giao thông. Sự mới lạ đã khiến Pokemon Go ngay lập tức gây nghiện tại các thị trường nó ra mắt chính thức như Australia, New Zealand và Mỹ, chưa kể đến Nhật, cái nôi sản sinh ra tất cả mọi thứ có tên Pokemon.

Trò chơi Pokémon GO đang là một hiện tương lan rộng trên khắp thế giới và có thể có những tác động tích cực nhất định đối với xã hội. Những người ủng hộ cho rằng nó cải thiện sức khỏe cộng đồng bằng việc khiến cho người dân hoạt động chân tay và đi bộ khá xa để cố gắng để bắt những con thú ảo trong thế giới thực.

Tuy nhiên, trò chơi cũng có thể mang đến những tác động tiêu cực về mặt giáo dục và khoa học bằng cách khiến cho người dùng nhầm lẫn về sự phát triển và tiến hóa của các loài động vật.

Trong trò chơi Pokémon, sự “tiến hóa” xảy ra khi một con thú nuôi biến thành một sinh vật mạnh hơn. Quá trình này được kích hoạt bằng nhiều cách, chẳng hạn như các con thú nuôi phải đạt đến một mức độ kinh nghiệm chiến đấu nhất định hoặc tiếp xúc với một hòn đá ma thuật. Ví dụ, Bulbasaur sẽ trở thành Ivysaur ở cấp 16, Pikachu sẽ tiến hóa thành Raichu với một hòn đá sấm sét.

Một con pokemon hoang dã trong tự nhiên. Nguồn ảnh: Forbes

Sự biến đổi của Pokémon là hoàn toàn khác biệt so với sự tiến hóa của các loài sinh vật trong tự nhiên.

Như vậy, “tiến hóa” trong thực tế là gì?

Trong sinh học, tiến hóa là sự thay đổi đặc tính di truyền của một quần thể sinh học qua những thế hệ nối tiếp nhau. Các quá trình tiến hóa làm nảy sinh sự đa dạng ở mọi mức độ tổ chức sinh học bao gồm loài, các cá thể sinh vật và cả các phân tử như ADN và protein.

Nhiều người không hiểu đúng bản chất của sự tiến hóa. Và họ cũng không nhận ra rằng tất cả các tính chất của những sinh vật sống đang hiện hữu ở hiện tại đều là sự thích nghi với môi trường quá khứ từ rất xa xưa của chúng.

Một trong những lý thuyết sai lầm phổ biến là sự tiến hóa xảy ra ở phạm vi cá thể. Trong khi đó, thực tế sự tiến hóa xảy ra ở mức độ quần thể và kéo dài trong một khoảng thời gian rất lâu.

Khi chúng ta quan sát từ một điểm nhất định trong dòng chảy thời gian, chúng ta chỉ thấy được sự thay đổi diễn ra ở một loài duy nhất chứ không phải là một nhóm loài. Điều này đã khiến cho nhiều người có suy nghĩ rằng con người là sự tiến hóa từ loài khỉ. Đây là một khái niệm sai lầm vì con người và khỉ (nhóm linh trưởng riêng biệt) có chung tổ tiên cách đây 25 triệu năm.

Và khi đó, trò chơi Pokémon lại khiến cho quan niệm sai lầm rằng sự tiến hóa là một quá trình xảy ra ở phạm vi cá nhân càng trầm trọng thêm.

Chính trong trò chơi Pokémon cũng có những sự mâu thuẫn. Mỗi con thú đều được gọi là một chủng loài riêng biệt và chỉ một số ít chúng có liên hệ với nhau bằng một khái niệm là “tiến hóa gia đình", ví dụ như giữa Pikachu và Raichu. Tức trong Pokémon, tiến hóa chỉ sự thăng cấp và trưởng thành của chính một cá thể biến thành một cá thể cao cấp hơn ngay trong một đời. Điều này là hoàn toàn phản khoa học.

Ngoài những mối nguy hại sâu xa, Pokemon Go đã tạo ra những tác hại cụ thể và thực tế chỉ trong khoảng thời gian ngắn sau khi ra mắt.

Những tình huống oái oăm mà người chơi Pokemon Go gặp phải bắt nguồn từ việc game trực tuyến này ứng dụng công nghệ thực tế ảo, cho phép người chơi tương tác và trải nghiệm ngay ngoài đời thực. Tựa game thực tế ảo trên di động này đã vô tình dính líu đến các vụ cướp có vũ trang, việc phát hiện một xác chết và vô số trường hợp vi phạm luật giao thông. Sự mới lạ đã khiến Pokemon Go ngay lập tức gây nghiện tại các thị trường nó ra mắt chính thức như Australia, New Zealand và Mỹ, chưa kể đến Nhật, cái nôi sản sinh ra tất cả mọi thứ có tên Pokemon.

Tại một bữa tiệc do báo Christian Science Monitor vừa tổ chức ở thủ đô Washington, ông Johnson cho biết, trong bối cảnh dư luận Mỹ còn chưa hết rúng động về các vụ tấn công của hacker nhắm vào Ủy ban quốc gia của đảng Dân chủ và một tổ chức gây quỹ khác của đảng này, chính quyền Mỹ cần phải cân nhắc liệu có nên coi các cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống là "cơ sở hạ tầng then chốt", thay vì chỉ là "cơ sở hạ tầng vật chất" như đường lưới điện và các đập nước hay không.

Ông Johnson cho rằng, các cuộc bầu cử thiết yếu đối với nền dân chủ của nước này, nên chúng cần được xem xét đưa thêm vào danh sách 16 lĩnh vực cơ sở hạ tầng then chốt của chính Mỹ.

Theo Vishal Gupta, tổng giám đốc điều hành công ty an ninh mạng Seclore, việc chỉ phong thêm chức danh như trên cho các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ chưa đủ để bảo vệ tiến trình dân chủ ở nước này. Ông Gupta nói, chính phủ cần phải đề ra kế hoạch chính xác và rõ ràng, đầu tư tiền bạc để tăng cường bảo mật cho hệ thống máy tính và mạng tham gia vào quá trình bỏ phiếu.

Bộ Nội vụ Mỹ hiện từ chối tiết lộ về cách thức có thể áp dụng để bảo vệ các cuộc bầu cử. Song, một quan chức trong bộ cho hay, cơ quan này sẽ làm việc cùng chính quyền các tiểu bang và các hạt để duy trì tính bảo mật cho hệ thống bầu cử và ứng phó với bất kỳ sự cố an ninh phát sinh nào.

Trong lúc đó, ở cách xa Washington gần 3.900km về phía tây, tại Las Vegas đang diễn ra hội nghị Black Hat, quy tụ vô số chuyên gia bảo mật và các nhà nghiên cứu an ninh mạng. Các đại biểu đã chứng minh nhiều thứ, bao gồm cả các cây rút tiền ATM sắp trình làng vào năm 2017 và những mẫu xe hơi đời mới, có thể bị hack như thế nào.

Dmitri Alperovitch, người đứng đầu công ty an ninh mạng CrowdStrike, đã chỉ ra các nguy cơ đối với cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Hồi tháng 6, CrowdStrike từng phát đi tuyên bố rằng, các hacker làm việc cho hai cơ quan chính phủ Nga đã xâm nhập vào các hệ thống máy tính của Ủy ban quốc gia của đảng Dân chủ và đánh cắp những thông tin nhạy cảm. Tuyên bố đó ngay lập tức gây tranh cãi và có một kẻ tự nhận là hacker người Romania đã đơn độc phát tán những email và thông tin nhạy cảm của đảng Dân chủ Mỹ. Song, ông Alperovitch vẫn nhất quyết với tuyên bố ban đầu của công ty mình.

Nói về nguy cơ hacker làm thay đổi các kết quả bầu cử, ông Alperovitch tin, điểm dễ bị tổn hại nhất trong hệ thống bầu cử không nằm ở các máy bỏ phiếu điện tử. Thay vào đó, "gót Asin" nằm ở khâu máy tính gửi các kết quả bầu cử tới cơ quan chức trách ở cấp độ hạt hoặc quận.

Dẫu vậy, ông Alperovitch vẫn coi việc bỏ phiếu điện tử là không an toàn. Theo ông, việc các mẩu giấy thừa bám dính, gây khó đọc kết quả ở một số lá phiếu bầu trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2000 vẫn dễ giải quyết hơn các máy bỏ phiếu điện tử tiềm tàng nguy cơ bị hack.

Ông Alperovitch cũng không loại trừ một viễn cảnh tồi tệ, khi cuộc bầu cử diễn ra suôn sẻ, nhưng vào ngày hôm sau một hacker đột ngột tuyên bố đã thay đổi các lá phiếu ở một hạt hoặc đơn vị bầu cử quan trọng. Việc này có thể gây suy giảm niềm tin của các cử tri đối với kết quả bầu cử. Do đó, tất cả những gì nhà chức trách cần làm hiện lại là cố gắng xóa bỏ các nghi ngờ.

Tuấn Anh(Theo CNET)

Việc đánh cắp phiếu bầu hoặc tráo kết quả bầu cử bằng phần mềm từng là một tình tiết hấp dẫn trong bộ phim truyền hình ăn khách "Scandal" của Mỹ. Trong đời thực, điều tương tự hoàn toàn có thể xảy ra. Chính Bộ trưởng Nội vụ Mỹ Jeh Johnson cũng vừa lên tiếng bày tỏ quan ngại về nguy cơ này.

Tại một bữa tiệc do báo Christian Science Monitor vừa tổ chức ở thủ đô Washington, ông Johnson cho biết, trong bối cảnh dư luận Mỹ còn chưa hết rúng động về các vụ tấn công của hacker nhắm vào Ủy ban quốc gia của đảng Dân chủ và một tổ chức gây quỹ khác của đảng này, chính quyền Mỹ cần phải cân nhắc liệu có nên coi các cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống là "cơ sở hạ tầng then chốt", thay vì chỉ là "cơ sở hạ tầng vật chất" như đường lưới điện và các đập nước hay không.

Ông Johnson cho rằng, các cuộc bầu cử thiết yếu đối với nền dân chủ của nước này, nên chúng cần được xem xét đưa thêm vào danh sách 16 lĩnh vực cơ sở hạ tầng then chốt của chính Mỹ.

Theo Vishal Gupta, tổng giám đốc điều hành công ty an ninh mạng Seclore, việc chỉ phong thêm chức danh như trên cho các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ chưa đủ để bảo vệ tiến trình dân chủ ở nước này. Ông Gupta nói, chính phủ cần phải đề ra kế hoạch chính xác và rõ ràng, đầu tư tiền bạc để tăng cường bảo mật cho hệ thống máy tính và mạng tham gia vào quá trình bỏ phiếu.

Bộ Nội vụ Mỹ hiện từ chối tiết lộ về cách thức có thể áp dụng để bảo vệ các cuộc bầu cử. Song, một quan chức trong bộ cho hay, cơ quan này sẽ làm việc cùng chính quyền các tiểu bang và các hạt để duy trì tính bảo mật cho hệ thống bầu cử và ứng phó với bất kỳ sự cố an ninh phát sinh nào.

Trong lúc đó, ở cách xa Washington gần 3.900km về phía tây, tại Las Vegas đang diễn ra hội nghị Black Hat, quy tụ vô số chuyên gia bảo mật và các nhà nghiên cứu an ninh mạng. Các đại biểu đã chứng minh nhiều thứ, bao gồm cả các cây rút tiền ATM sắp trình làng vào năm 2017 và những mẫu xe hơi đời mới, có thể bị hack như thế nào.

Dmitri Alperovitch, người đứng đầu công ty an ninh mạng CrowdStrike, đã chỉ ra các nguy cơ đối với cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Hồi tháng 6, CrowdStrike từng phát đi tuyên bố rằng, các hacker làm việc cho hai cơ quan chính phủ Nga đã xâm nhập vào các hệ thống máy tính của Ủy ban quốc gia của đảng Dân chủ và đánh cắp những thông tin nhạy cảm. Tuyên bố đó ngay lập tức gây tranh cãi và có một kẻ tự nhận là hacker người Romania đã đơn độc phát tán những email và thông tin nhạy cảm của đảng Dân chủ Mỹ. Song, ông Alperovitch vẫn nhất quyết với tuyên bố ban đầu của công ty mình.

Nói về nguy cơ hacker làm thay đổi các kết quả bầu cử, ông Alperovitch tin, điểm dễ bị tổn hại nhất trong hệ thống bầu cử không nằm ở các máy bỏ phiếu điện tử. Thay vào đó, "gót Asin" nằm ở khâu máy tính gửi các kết quả bầu cử tới cơ quan chức trách ở cấp độ hạt hoặc quận.

Dẫu vậy, ông Alperovitch vẫn coi việc bỏ phiếu điện tử là không an toàn. Theo ông, việc các mẩu giấy thừa bám dính, gây khó đọc kết quả ở một số lá phiếu bầu trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2000 vẫn dễ giải quyết hơn các máy bỏ phiếu điện tử tiềm tàng nguy cơ bị hack.

Ông Alperovitch cũng không loại trừ một viễn cảnh tồi tệ, khi cuộc bầu cử diễn ra suôn sẻ, nhưng vào ngày hôm sau một hacker đột ngột tuyên bố đã thay đổi các lá phiếu ở một hạt hoặc đơn vị bầu cử quan trọng. Việc này có thể gây suy giảm niềm tin của các cử tri đối với kết quả bầu cử. Do đó, tất cả những gì nhà chức trách cần làm hiện lại là cố gắng xóa bỏ các nghi ngờ.

Tuấn Anh(Theo CNET)

Văn bản ý kiến đối với Điều 292 - “Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông” của Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) dài 10 trang được Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc ký gửi tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 8/8/2016 để phục vụ cho quá trình rà soát, sửa đổi BLHS sự số 100/2015/QH13.

Điều 292 phân biệt đối xử giữa DN trong và ngoài nước

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cũng cho biết, văn bản kiến nghị điều chỉnh các nội dung có liên quan đến Điều 292 trong BLHS vừa được gửi tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã được đơn vị tham vấn ý kiến các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp và chuyên gia có liên quan.

Cụ  thể, VCCI chính thức kiến nghị bãi bỏ Điều 292 BLHS và phi hình sự hóa các hành vi cung cấp dịch vụ không có/không đúng giấy phép đối với (1) Sàn giao dịch thương mại điện tử; (2) Trò chơi điện tử trên mạng; (3) Trung gian thanh toán; (4) Các dịch vụ khác bao gồm trang thông tin điện tử, mạng xã hội, dịch vụ nội dung trên mạng viễn thông.

VCCI nhận định, Điều 292 BLHS 2015 tác động rất lớn đến việc kinh doanh các dịch vụ trên mạng tại Việt Nam hiện nay, bởi điều luật này đã hình sự hóa nhiều hành vi vốn chỉ nên xử lý hành chính. Ví dụ như, cung cấp trò chơi điện tử trên mạng mà không có giấy phép. Thực tế, điều luật này không phù hợp với cách thức kinh doanh trong lĩnh vực thông tin, đặc biệt là các dịch vụ mới, các start-ups.

Đặc biệt, với điểm e Khoản 1 Điều 292 quy định “Các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật” - điểm khiến cộng đồng doanh nghiệp CNTT, nhất là các start-ups lo lắng, bức xúc hơn cả, VCCI  phân tích, hiện nay có 3 dạng dịch vụ trên mạng máy tính, mạng viễn thông phải xin phép/đăng ký bao gồm: Trang thông tin điện tử tổng hợp (không có phát hành tin mới), nếu phát hành tin thì gọi là báo điện tử và quản lý theo pháp luật báo chí; Mạng xã hội, gồm cả diễn đàn hoặc bất kể các website, ứng dụng nào có chức năng trao đổi, tương tác giữa người dùng với nhau, lưu ý nếu website thương mại điện tử, trò chơi điện tử trên mạng cho phép các thành viên trao đổi với nhau thì cũng được coi là mạng xã hội và phải xin Giấy phép mạng xã hội; cung cấp dịch vụ nội dung trên mạng viễn thông (nhắn tin đầu số). Trong đó, trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội thì phải có Giấy phép, còn cung cấp dịch vụ nội dung trên mạng thì phải đăng ký. Mức phạt cho các hành vi cung cấp các dịch vụ trên không có giấy phép, không thực hiện đúng giấy phép ở các mức từ 5 - 30 triệu đồng.

VCCI cho rằng:  Điều 292 sử dụng từ “các loại dịch vụ khác” là không phù hợp vì nó sẽ cho phép các bộ ngành có thể quy định thêm “tội mới” trong BLHS, mỗi khi ban hành thêm một quy định yêu cầu một loại dịch vụ trên mạng nào đó phải xin cấp phép. Ví dụ, các dịch vụ thư điện tử, dịch vụ lưu trữ, dịch vụ tìm kiếm, tra cứu, dịch vụ giải trí như xem phim, nghe nhạc… Nếu Bộ ngành nào quy định thêm các dịch vụ này phải xin phép thì đồng nghĩa với việc mở rộng các hành vi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cũng theo phân tích, đánh giá của VCCI, một điểm bất cập, không hợp lý nữa của Điều 292 BLHS 2015 là điều luật này không phân biệt về động cơ và mục đích của việc phạm tội và cũng xử lý cả trường hợp người phạm tội có doanh thu (mà không chỉ dừng lại ở thu lợi bất chính). “Đây cũng là một đặc thù vì nhiều điều luật khác liên quan đến mạng viễn thông, mạng internet luôn có yếu tố động cơ mục đích. Ví dụ, Điều 290 nhắm vào các hành vi có động cơ chiếm đoạt tài sản, Điều 291 nhắm vào các hành vi có yếu tố thu lợi bất chính (chứ không phải chỉ là có doanh thu). Như vậy, Điều 292 đã có phạm vi xử lý rộng hơn nhiều so với các Tội danh khác” kiến nghị của VCCI nêu.

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh, Điều 292 đã quy định quá rộng khi xử lý hình sự ngay cả hành vi kinh doanh có nguy cơ gây nguy hiểm cho xã hội thấp. Điều 292 xử lý hành vi “cung cấp một trong các dịch vụ sau đây trên mạng máy tính, mạng viễn thông không có giấy phép hoặc không đúng nội dung được cấp phép”. Chỉ cần điều chỉnh cách tiếp cận thành “không làm thủ tục xin phép hoặc điều chỉnh giấy phép trước khi cung cấp một trong các dịch vụ sau đây trên mạng máy tính, mạng viễn thông” sẽ thấy ngay đây chỉ nên bị xử lý hành chính vì đã thiếu sót về làm thủ tục hành chính. “Do đó, có thể nói Điều 292 đã hình sự hóa một vi phạm hành chính, tương tự như hành vi kinh doanh mà không đăng ký kinh doanh trong Tội kinh doanh trái phép của BLHS 1999”, ông Lộc nhận định.

Đáng chú ý, trong văn bản ý kiến về nội dung Điều 292, VCCI cũng thẳng thắn chỉ rõ, điều luật này phân biệt đối xử giữa DN trong nước  và DN nước ngoài. Cụ  thể, theo phân tích của VCCI, pháp luật về quản lý mạng Internet hiện nay của Việt Nam quá chú trọng vào công tác tiền kiểm thông qua các quy định về đăng ký và cấp phép. Tuy nhiên, với đặc tính không biên giới, các quy định này hầu như không tác động đến các nhà cung cấp dịch vụ ở nước ngoài mà chỉ siết chặt hơn hoạt động của các doanh nghiệp của Việt Nam. Trên thực tế, hiện vẫn có rất nhiều các dịch vụ được liệt kê tại Điều 292 do các nhà cung cấp đặt tại nước ngoài mà không thể bị xử lý theo tội danh này. Ví dụ, người dùng Việt Nam vẫn có thể dễ dàng tải và chơi các games trên kho ứng dụng toàn cầu được sản xuất và phát hành bởi nhiều doanh nghiệp nước ngoài.

Văn bản ý kiến đối với Điều 292 - “Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông” của Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) dài 10 trang được Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc ký gửi tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 8/8/2016 để phục vụ cho quá trình rà soát, sửa đổi BLHS sự số 100/2015/QH13.

Điều 292 phân biệt đối xử giữa DN trong và ngoài nước

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cũng cho biết, văn bản kiến nghị điều chỉnh các nội dung có liên quan đến Điều 292 trong BLHS vừa được gửi tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã được đơn vị tham vấn ý kiến các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp và chuyên gia có liên quan.

Cụ  thể, VCCI chính thức kiến nghị bãi bỏ Điều 292 BLHS và phi hình sự hóa các hành vi cung cấp dịch vụ không có/không đúng giấy phép đối với (1) Sàn giao dịch thương mại điện tử; (2) Trò chơi điện tử trên mạng; (3) Trung gian thanh toán; (4) Các dịch vụ khác bao gồm trang thông tin điện tử, mạng xã hội, dịch vụ nội dung trên mạng viễn thông.

VCCI nhận định, Điều 292 BLHS 2015 tác động rất lớn đến việc kinh doanh các dịch vụ trên mạng tại Việt Nam hiện nay, bởi điều luật này đã hình sự hóa nhiều hành vi vốn chỉ nên xử lý hành chính. Ví dụ như, cung cấp trò chơi điện tử trên mạng mà không có giấy phép. Thực tế, điều luật này không phù hợp với cách thức kinh doanh trong lĩnh vực thông tin, đặc biệt là các dịch vụ mới, các start-ups.

Đặc biệt, với điểm e Khoản 1 Điều 292 quy định “Các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật” - điểm khiến cộng đồng doanh nghiệp CNTT, nhất là các start-ups lo lắng, bức xúc hơn cả, VCCI  phân tích, hiện nay có 3 dạng dịch vụ trên mạng máy tính, mạng viễn thông phải xin phép/đăng ký bao gồm: Trang thông tin điện tử tổng hợp (không có phát hành tin mới), nếu phát hành tin thì gọi là báo điện tử và quản lý theo pháp luật báo chí; Mạng xã hội, gồm cả diễn đàn hoặc bất kể các website, ứng dụng nào có chức năng trao đổi, tương tác giữa người dùng với nhau, lưu ý nếu website thương mại điện tử, trò chơi điện tử trên mạng cho phép các thành viên trao đổi với nhau thì cũng được coi là mạng xã hội và phải xin Giấy phép mạng xã hội; cung cấp dịch vụ nội dung trên mạng viễn thông (nhắn tin đầu số). Trong đó, trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội thì phải có Giấy phép, còn cung cấp dịch vụ nội dung trên mạng thì phải đăng ký. Mức phạt cho các hành vi cung cấp các dịch vụ trên không có giấy phép, không thực hiện đúng giấy phép ở các mức từ 5 - 30 triệu đồng.

VCCI cho rằng:  Điều 292 sử dụng từ “các loại dịch vụ khác” là không phù hợp vì nó sẽ cho phép các bộ ngành có thể quy định thêm “tội mới” trong BLHS, mỗi khi ban hành thêm một quy định yêu cầu một loại dịch vụ trên mạng nào đó phải xin cấp phép. Ví dụ, các dịch vụ thư điện tử, dịch vụ lưu trữ, dịch vụ tìm kiếm, tra cứu, dịch vụ giải trí như xem phim, nghe nhạc… Nếu Bộ ngành nào quy định thêm các dịch vụ này phải xin phép thì đồng nghĩa với việc mở rộng các hành vi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cũng theo phân tích, đánh giá của VCCI, một điểm bất cập, không hợp lý nữa của Điều 292 BLHS 2015 là điều luật này không phân biệt về động cơ và mục đích của việc phạm tội và cũng xử lý cả trường hợp người phạm tội có doanh thu (mà không chỉ dừng lại ở thu lợi bất chính). “Đây cũng là một đặc thù vì nhiều điều luật khác liên quan đến mạng viễn thông, mạng internet luôn có yếu tố động cơ mục đích. Ví dụ, Điều 290 nhắm vào các hành vi có động cơ chiếm đoạt tài sản, Điều 291 nhắm vào các hành vi có yếu tố thu lợi bất chính (chứ không phải chỉ là có doanh thu). Như vậy, Điều 292 đã có phạm vi xử lý rộng hơn nhiều so với các Tội danh khác” kiến nghị của VCCI nêu.

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh, Điều 292 đã quy định quá rộng khi xử lý hình sự ngay cả hành vi kinh doanh có nguy cơ gây nguy hiểm cho xã hội thấp. Điều 292 xử lý hành vi “cung cấp một trong các dịch vụ sau đây trên mạng máy tính, mạng viễn thông không có giấy phép hoặc không đúng nội dung được cấp phép”. Chỉ cần điều chỉnh cách tiếp cận thành “không làm thủ tục xin phép hoặc điều chỉnh giấy phép trước khi cung cấp một trong các dịch vụ sau đây trên mạng máy tính, mạng viễn thông” sẽ thấy ngay đây chỉ nên bị xử lý hành chính vì đã thiếu sót về làm thủ tục hành chính. “Do đó, có thể nói Điều 292 đã hình sự hóa một vi phạm hành chính, tương tự như hành vi kinh doanh mà không đăng ký kinh doanh trong Tội kinh doanh trái phép của BLHS 1999”, ông Lộc nhận định.

Đáng chú ý, trong văn bản ý kiến về nội dung Điều 292, VCCI cũng thẳng thắn chỉ rõ, điều luật này phân biệt đối xử giữa DN trong nước  và DN nước ngoài. Cụ  thể, theo phân tích của VCCI, pháp luật về quản lý mạng Internet hiện nay của Việt Nam quá chú trọng vào công tác tiền kiểm thông qua các quy định về đăng ký và cấp phép. Tuy nhiên, với đặc tính không biên giới, các quy định này hầu như không tác động đến các nhà cung cấp dịch vụ ở nước ngoài mà chỉ siết chặt hơn hoạt động của các doanh nghiệp của Việt Nam. Trên thực tế, hiện vẫn có rất nhiều các dịch vụ được liệt kê tại Điều 292 do các nhà cung cấp đặt tại nước ngoài mà không thể bị xử lý theo tội danh này. Ví dụ, người dùng Việt Nam vẫn có thể dễ dàng tải và chơi các games trên kho ứng dụng toàn cầu được sản xuất và phát hành bởi nhiều doanh nghiệp nước ngoài.